Chính sách thuế đối ứng Mỹ 2025 ảnh hưởng và cơ hội cho doanh nghiệp Việt

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu ngày càng biến động, từng quyết sách của các cường quốc như Mỹ không chỉ tác động mạnh mẽ tới dòng chảy thương mại mà còn trở thành “chất thử” quan trọng đối với năng lực thích ứng của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ, hộ kinh doanh lẫn các doanh nghiệp FDI. Vậy trước các chính sách thuế đối ứng mới mà Mỹ vừa chính thức áp dụng lên nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam, chúng ta – chủ doanh nghiệp, nhà quản lý, kế toán trưởng – nên nhìn nhận ra sao để biến “nguy” thành “cơ”? Cùng tôi đi sâu phân tích để nhận diện, thích ứng và tận dụng hiệu quả thời điểm đặc biệt này.

Chính sách thuế đối ứng của Mỹ: Bước ngoặt và những tác động thực tiễn đối với doanh nghiệp Việt

Từ ngày 7/8/2025, Hoa Kỳ chính thức áp dụng mức thuế đối ứng 20% với hàng loạt mặt hàng xuất khẩu chủ lực từ Việt Nam. Trước hết, đây là một thay đổi lớn về mặt chính sách, cần nhìn nhận không chỉ ở góc độ rủi ro, mà còn là cơ hội tái cấu trúc chuỗi giá trị và khẳng định vị thế của thương hiệu Việt trên thị trường quốc tế.

Mỗi biến động trong chính sách thuế của các nước lớn đều là dịp để doanh nghiệp tự rà soát lại sức đề kháng và chiến lược phát triển dài hạn chính mình.

Lý giải mức thuế mới, có thể thấy Mỹ chú trọng mạnh mẽ vào hàng thủy sản (đặc biệt là tôm, cá ngừ), dệt may, gỗ, linh kiện điện tử… Các ngành này chiếm tỷ trọng quan trọng trong cơ cấu xuất khẩu, và cũng là nhóm gặp thách thức lớn song song với triển vọng mở rộng nếu biết tận dụng cơ hội.

So sánh thuế đối ứng: Đâu là vị thế của doanh nghiệp Việt so với các đối thủ?

Để hiểu rõ hơn “bức tranh toàn cảnh”, cần đặt mức thuế Việt Nam chịu vào bối cảnh quốc tế và cạnh tranh ngành hàng:

• Thủy sản: Việt Nam chịu thuế 20%, tôm Ấn Độ là 25%, Ecuador 15%. Tuy nhiên, Ecuador tập trung vào tôm sơ chế trong khi Việt Nam dẫn đầu về tôm chế biến sâu, giá trị cao và ít đối thủ trực tiếp cạnh tranh. Ngành cá ngừ cũng tương tự: dù chịu thuế 20% so với 15% của Ecuador, song lợi thế chế biến, đóng hộp, fillet chất lượng cao đang mở rộng cửa cho doanh nghiệp Việt nhờ công nghệ và định vị cao cấp.
• Dệt may: Việt Nam là nhà cung cấp lớn thứ hai cho thị trường Mỹ, chỉ xếp sau Trung Quốc. Mức thuế mới 20% vẫn thấp hơn đối thủ lớn như Trung Quốc, Ấn Độ, tạo ra khoảng trống nguồn cung cần được lấp đầy. Bangladesh cùng mức thuế 20% nhưng Việt Nam có lợi thế vượt trội về chất lượng, khả năng đáp ứng đơn hàng lớn và đặc biệt là tốc độ giao hàng.
• Sản phẩm công nghiệp (gỗ, điện tử, linh kiện): Đây là nhóm hàng ít chịu nhiều ảnh hưởng trực tiếp nhưng vẫn có nguy cơ khi một số mã HS dần được mở rộng phạm vi áp dụng thuế.

Ông Trần Văn Lĩnh, Chủ tịch HĐQT Công ty Thủy sản Thuận Phước chia sẻ: “Nếu tận dụng tốt lợi thế chế biến sâu, doanh nghiệp Việt không chỉ giữ được khách Mỹ mà thậm chí còn mở rộng thị phần khi đối thủ gặp khó về thuế hoặc nguồn cung.”

Chiến lược thích ứng: 3 cấp độ giải pháp cho doanh nghiệp Việt Nam

1. Ngắn hạn: Rà soát, đánh giá và cơ cấu lại danh mục sản phẩm

• Rà soát kỹ lưỡng danh mục sản phẩm xuất khẩu: Xác định những mặt hàng có nguy cơ bị ảnh hưởng nặng từ mức thuế mới, đồng thời tìm ra nhóm sản phẩm giá trị gia tăng cao vẫn còn dư địa phát triển.
• Tái cơ cấu thị trường xuất khẩu: Chủ động phân tán rủi ro bằng cách đa dạng hóa thị trường đích, từng bước giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ. Điều này nên kết hợp với “bản đồ hóa” các FTA doanh nghiệp đang tham gia.
• Tính toán tác động tổng thể lên lợi nhuận, dòng tiền: Lập các kịch bản chi phí – doanh thu để xác định viễn cảnh tốt/xấu nhất, nhờ đó chủ động điều chỉnh giá bán, cơ cấu chi phí và hợp đồng đầu vào.

2. Trung hạn: Đầu tư công nghệ, tăng tỷ lệ nội địa hóa và chuẩn hóa quốc tế

• Đẩy mạnh đầu tư công nghệ, tự động hóa và số hóa quy trình: Giảm chi phí, tăng khả năng kiểm soát chất lượng và đáp ứng chuẩn mực quốc tế, đặc biệt trong các ngành chế biến sâu, điện tử, dệt may.
• Tăng tỷ lệ nội địa hóa nguyên vật liệu: Giảm sự lệ thuộc vào nhập khẩu, kiểm soát biến động giá đầu vào khi thế giới có thể tiếp tục biến động về đứt gãy chuỗi cung ứng.
• Tuân thủ chuẩn mực môi trường, xã hội: Đáp ứng các tiêu chuẩn của Mỹ, EU và các thị trường lớn. Đây không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là lợi thế cạnh tranh lâu dài.

Tip thực chiến:Thường xuyên cập nhật tiêu chuẩn mới của các thị trường xuất khẩu lớn (USDA, FDA, Oeko-Tex, RoHS, REACH...) và đào tạo lại đội ngũ QC/QA theo yêu cầu mới.

3. Dài hạn: Tái cấu trúc sản xuất – đa dạng hóa và hội nhập sâu với FTA

• Phát triển sản phẩm mới, tăng tỷ trọng hàng chế biến sâu và công nghệ cao: Nắm bắt nhu cầu tiêu dùng thông minh – xanh – bền vững từ nhiều thị trường.
• Tham gia sâu vào các hiệp định CPTPP, EVFTA: Không chỉ mở rộng thị phần sang châu Âu, Canada mà còn giảm rủi ro bị phụ thuộc một chiều vào Mỹ.
• Định vị thương hiệu quốc gia: Đẩy mạnh tiếp thị quốc gia (“Vietnam Value”), nâng tầm sản phẩm “made in Vietnam” trở thành lựa chọn uy tín thay thế hàng Trung Quốc, Ấn Độ…

PGS.TS Ngô Trí Long nhận định: “Thuế đối ứng là phép thử quan trọng cho sức đề kháng và năng lực thích ứng của doanh nghiệp Việt Nam. Nếu chủ động, chúng ta sẽ biến thách thức thành động lực nâng cao trình độ nội tại, không chỉ vượt qua khủng hoảng mà còn tiến lên vững chắc.”

Mẹo nhỏ và bí quyết quản trị tài chính – thuế cho doanh nghiệp SME, FDI và hộ kinh doanh cá thể

• Luôn xây dựng hệ thống dự phòng tài chính – thuế: Lập các quỹ dự phòng cho kịch bản tăng thuế, tăng kiểm soát chi phí ẩn, có thể nhờ công cụ quản trị ngân sách linh hoạt và phần mềm kế toán hiện đại.
• Tận dụng ưu đãi FTA và xin tư vấn chuyên sâu: Doanh nghiệp nên thường xuyên đối chiếu mã HS, kiểm tra lộ trình ưu đãi thuế GTGT/thuế nhập khẩu từ các FTA mới, đồng thời đừng ngần ngại xin tư vấn từ các chuyên gia tài chính – kế toán – thương mại quốc tế.
• Chủ động cập nhật chính sách: Theo dõi sát sao thông tin từ Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, các đại sứ quán, cơ quan thương vụ và những kênh tư vấn chuyên nghiệp, uy tín để không bỏ lỡ bất cứ động thái nào từ thị trường lớn.

Bí quyết dành cho hộ kinh doanh nhỏ: Linh hoạt chuyển đổi mô hình hộ kinh doanh sang doanh nghiệp tư nhân/SME để tận dụng ưu đãi về kiểm toán, miễn giảm thuế cho nhóm siêu nhỏ.

Chính sách ứng phó: Nỗ lực của Nhà nước và những chương trình hỗ trợ doanh nghiệp

Trước thực tế chính sách thuế mới của Mỹ sẽ tác động nhanh và mạnh lên nhiều ngành chủ lực – đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp FDI, hộ kinh doanh cá thể – các chương trình, chính sách ưu tiên hỗ trợ đã được Nhà nước chủ động khởi động.

• Bộ Công Thương: Trình Thủ tướng danh mục nhiệm vụ cấp bách, tiếp tục đàm phán kỹ thuật với Mỹ nhằm tối ưu các điều khoản thương mại. Hỗ trợ cải thiện môi trường đầu tư và phát triển công nghệ hỗ trợ, khai thác nhóm hàng có khả năng đạt thuế suất 0%.
• Bộ Tài chính: Phối hợp các bộ, ngành để đánh giá tác động thực tiễn, kịp thời đề xuất các phương án ứng phó linh hoạt như giãn/hoãn thuế, hỗ trợ lãi suất, giảm thủ tục hành chính.
• Chính phủ: Xây dựng dự thảo Nghị quyết về giải pháp tổng thể ứng phó với các biến động nơi thị trường xuất khẩu quan trọng như Mỹ, nhấn mạnh yêu cầu tận dụng cơ hội để chủ động tái cơ cấu hoạt động sản xuất – kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển kinh tế tự chủ.
• Các hiệp hội ngành hàng: Chủ động phối hợp, cung cấp thông tin, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn, tiếp sức cho hội viên kết nối hỗ trợ kỹ thuật, công nghệ, mở rộng thị trường sang các quốc gia đang hưởng thuế suất ưu đãi nhờ các FTA.

Dự kiến năm 2025, GDP của Việt Nam sẽ tăng trưởng quanh mức 8,3–8,5%, CPI bình quân dưới 4,5%, tổng vốn đầu tư toàn xã hội tăng 11–12%. Đây là những tín hiệu tích cực nhưng cũng là thách thức về áp lực tăng trưởng “chất” bên cạnh tăng trưởng số lượng.

Hành động cụ thể cho từng loại hình doanh nghiệp

Doanh nghiệp FDI

• Tận dụng các chương trình ưu đãi thuế mới do Nhà nước ban hành để giảm thiểu chi phí đầu vào, tăng khả năng cạnh tranh chuỗi cung ứng.
• Thường xuyên rà soát lại quy trình vận chuyển, thủ tục hải quan, đảm bảo tính tuân thủ tuyệt đối với các tiêu chuẩn mới của Mỹ/EU tránh rủi ro bị ách tắc hàng hóa tại cảng/vận chuyển đa quốc gia.
• Kêu gọi công ty mẹ thúc đẩy chuyển giao công nghệ, tăng nội địa hóa cũng như chuyển đơn hàng sang Việt Nam nhằm tranh thủ “cửa sổ cơ hội” mà các nước đối thủ đang suy giảm về năng lực cạnh tranh.

Doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME)

• Chủ động điều chỉnh hợp đồng xuất nhập khẩu và liên tục đàm phán lại giá cả – thời gian giao hàng tùy theo biến động chi phí do thuế mới gây ra.
• Tìm các mô hình hợp tác theo nhóm/hội/hiệp hội để chia sẻ đơn hàng lớn, giảm quy mô sản xuất nhỏ lẻ gây tốn kém chi phí đầu tư và vận hành.
• Khuyến khích xây dựng thương hiệu sản phẩm xanh, thương hiệu địa phương, tận dụng tối đa các ưu đãi hỗ trợ thương mại điện tử và marketing số sang thị trường Mỹ, EU, Canada.

Hộ kinh doanh cá thể

• Linh hoạt chuyển đổi mô hình khi đủ điều kiện để hưởng các hỗ trợ ưu đãi của nhà nước cho doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.
• Nhờ các chương trình tư vấn trực tiếp từ hiệp hội ngành hàng, các hội thảo miễn phí về xuất khẩu, tiếp cận thông tin chính sách nhanh nhất từ cơ quan quản lý.
• Đa dạng nguồn cung nguyên vật liệu, tránh phụ thuộc duy nhất một thị trường, tăng khả năng thích ứng và chủ động trước mọi thay đổi.

Xây dựng nội lực và tư duy tích cực: Cơ hội từ thử thách

Mỗi lần dòng thuế đối ứng, những “rung chuyển” chính sách từ các thị trường lớn như Mỹ lại buộc cộng đồng doanh nghiệp Việt phải chủ động thích ứng, rèn luyện sức đề kháng và xây dựng nội lực phát triển bền vững. Đó có thể là áp lực, nhưng cũng chính là chất xúc tác nâng trình quản trị tài chính, chiến lược kinh doanh, khả năng hội nhập toàn cầu và lòng tự tôn thương hiệu Việt.

Không chỉ vậy, các giải pháp hỗ trợ của Nhà nước, sự chủ động kết nối của hiệp hội ngành nghề, cùng động lực đổi mới sáng tạo trong mỗi doanh nghiệp, hộ sản xuất đang từng bước tạo nên nền tảng vững chắc để vượt qua thử thách, hướng tới chuỗi giá trị toàn cầu cao hơn.

Đừng quên, việc liên tục cập nhật thông tin, chính sách mới, cũng như tìm kiếm tư vấn từ các đối tác uy tín – ví dụ như Công ty tư vấn ConsultX – sẽ giúp doanh nghiệp, hộ kinh doanh có nền tảng vững vàng khi đối mặt những thay đổi phức tạp của thị trường. Bạn cũng có thể theo dõi thêm các tin tức, chia sẻ và tư vấn chuyên sâu trên Facebook ConsultX.

Nguồn tham khảo

• Báo Nhân Dân
• Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Cổng thông tin Chính phủ
• Chia sẻ của chuyên gia từ Hiệp hội Dệt may, Hiệp hội Thủy sản, PGS.TS Ngô Trí Long, TS. Lê Đăng Doanh
• Các báo cáo và dữ liệu giao thương 2024–2025
• Website chính thức của WTO, VCCI, TTWTO

Hãy để mỗi biến chuyển trên thị trường xuất khẩu không chỉ là thử thách, mà còn là dịp để doanh nghiệp bạn mở rộng tầm nhìn, nâng cấp kỹ năng – đồng thời truyền cảm hứng mạnh mẽ cho thế hệ doanh nhân Việt không ngại đổi mới, không ngại hội nhập và luôn tiến về phía trước!