Chiến lược phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đến 2030 tại Việt Nam

Trong thời đại toàn cầu hóa và hội nhập sâu rộng, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo không chỉ là chìa khóa nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia mà còn là động lực cốt lõi giúp các doanh nghiệp bứt phá bền vững. Từ những tập đoàn đa quốc gia, doanh nghiệp FDI đến các công ty vừa, nhỏ, thậm chí là hộ kinh doanh cá thể – ai cũng nhìn nhận tầm quan trọng sống còn của việc thích ứng với sự thay đổi và cập nhật những chiến lược phát triển mới. Đặc biệt tại Việt Nam, khi Chính phủ đưa ra định hướng cụ thể cho giai đoạn tới về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030, đây chính là thời điểm vàng để các doanh nghiệp và cá nhân nắm bắt, tận dụng nguồn lực và mở rộng cơ hội tăng trưởng.

Khái niệm và ý nghĩa của chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến 2030

Thay đổi chính là quy luật tất yếu của thời đại. Nắm bắt và phát triển khoa học, công nghệ sẽ không chỉ giúp các doanh nghiệp giải quyết các vướng mắc thực tế – từ năng suất lao động đến chất lượng sản phẩm, mà còn là tấm “bệ phóng” cho những ý tưởng kinh doanh mới mẻ vượt qua “vùng an toàn”, đón đầu xu hướng thị trường.

Đổi mới sáng tạo là giá trị cốt lõi, tạo nên năng lực cạnh tranh dài hạn cho doanh nghiệp – bất kể quy mô hay lĩnh vực kinh doanh nào.

Từ Quyết định số 569/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành, tới năm 2030, Việt Nam đặt ra mục tiêu trở thành quốc gia có trình độ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo nằm trong top dẫn đầu khu vực ASEAN và vươn tầm thế giới ở một số lĩnh vực.

Mục tiêu lớn: Tầm nhìn tới 2030

• Nâng cao sức cạnh tranh quốc gia thông qua khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
• Gia tăng số lượng doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, phát triển sâu rộng hệ sinh thái khởi nghiệp.
• Chú trọng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút chuyên gia trong và ngoài nước.
• Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất – kinh doanh, nhất là các ngành chế biến, chế tạo, nông nghiệp chất lượng cao…

Đối với các doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng như hộ kinh doanh cá thể, việc đồng hành cùng mục tiêu lớn này không chỉ góp phần tăng trưởng bền vững mà còn giúp chủ động thích ứng với những biến động về chính sách trong nước và quốc tế.

Những điểm mới và nổi bật trong Chiến lược theo Quyết định 569/QĐ-TTg

Tập trung vào cải cách thể chế, tạo môi trường thuận lợi

Một trong những cải tiến quan trọng là việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn lực khoa học, công nghệ. Nhà nước sẽ tập trung xây dựng cơ chế hỗ trợ tài chính, giảm các rào cản pháp lý và ưu tiên thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh sáng tạo.

• Thủ tục đăng ký, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ dễ dàng và minh bạch hơn.
• Quỹ đổi mới sáng tạo, quỹ phát triển khoa học công nghệ được củng cố, mở rộng đối tượng hưởng lợi tới các doanh nghiệp quy mô nhỏ và hộ kinh doanh.
• Thúc đẩy số hóa, chuyển đổi số mạnh mẽ trong các lĩnh vực quản lý và hoạt động.

Đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu & phát triển

Doanh nghiệp được khuyến khích tăng chi tiêu cho hoạt động R&D, hợp tác với các viện nghiên cứu, trường đại học trong và ngoài nước. Đặc biệt, doanh nghiệp vừa, nhỏ cũng sẽ nhận được ưu đãi về thuế khi đầu tư cho công nghệ mới, đào tạo lại nguồn nhân lực.

“Ngoài nguồn lực từ nhà nước, ngày nay việc huy động vốn xã hội, đầu tư tư nhân cho đổi mới sáng tạo là xu hướng tất yếu và cũng là cơ hội để doanh nghiệp vươn xa hơn.”

Vì sao doanh nghiệp cần chủ động nắm bắt chiến lược phát triển khoa học, công nghệ này?

• Tiếp cận ưu đãi, hỗ trợ – từ vốn, thuế cho tới đào tạo, chuyển giao công nghệ.
• Tăng khả năng thích nghi, gia tăng bảo vệ thương hiệu trong môi trường cạnh tranh cao.
• Tối ưu vận hành, tiết kiệm chi phí nhờ áp dụng các giải pháp số hóa, tự động hóa.
• Gia tăng cơ hội hợp tác quốc tế, tiếp cận mạng lưới đối tác, khách hàng toàn cầu.

Một số “mẹo nhỏ” giúp doanh nghiệp tận dụng tốt chủ trương mới

• Chủ động nắm bắt các chương trình khuyến khích phát triển khoa học, công nghệ được thông báo trên các cổng thông tin chính thức.
• Xây dựng phòng đổi mới sáng tạo nội bộ, dù nhỏ nhưng hoạt động hiệu quả rõ rệt.
• Thường xuyên liên hệ các chuyên gia tư vấn, cùng tham gia hội thảo, diễn đàn về chuyển đổi số, khởi nghiệp sáng tạo.
• Lưu ý các phương án khai thác quỹ phát triển khoa học – công nghệ, ưu đãi thuế phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp.

Các ưu đãi thuế, tài chính dành cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo

Một điểm các doanh nghiệp SME hay FDI thường bỏ lỡ là chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) khi đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ. Cụ thể:

• Chi phí nghiên cứu, thử nghiệm công nghệ được tính vào chi phí hợp lý khi xác định thu nhập chịu thuế.
• Được ưu đãi giảm thuế TNDN, miễn thuế nhập khẩu thiết bị công nghệ cao phục vụ R&D.
• Được vay ưu đãi từ quỹ đổi mới sáng tạo quốc gia, địa phương với lãi suất thấp, thủ tục giản đơn hơn.

Nhiều doanh nghiệp đã tiết kiệm được 15-20% ngân sách đầu tư vào đổi mới nhờ tận dụng triệt để các ưu đãi về thuế, tài chính này.

Bí quyết áp dụng ưu đãi:

- Đầu tư chứng từ hóa đầy đủ mọi khoản chi phục vụ cho hoạt động R&D
- Hỏi tư vấn riêng từng chương trình ưu đãi với đơn vị chuyên nghiệp
- Chủ động đề xuất các dự án đổi mới sáng tạo khi làm việc với cơ quan quản lý để nhận hỗ trợ trước

So sánh hưởng lợi giữa các nhóm doanh nghiệp: FDI – SME – Hộ kinh doanh cá thể

• Doanh nghiệp FDI: Thường có nguồn lực lớn, lợi thế về chuyển giao công nghệ. Tuy nhiên, đôi khi vướng mắc về thủ tục nội địa, thủ tục hành chính có thể gây trì hoãn hưởng các ưu đãi. Tip cho khối FDI là chủ động cập nhật hướng dẫn địa phương, tận dụng mối quan hệ với các tổ chức hỗ trợ đầu tư nước ngoài để “gỡ rối” sớm nhất.
• Doanh nghiệp nhỏ và vừa: Dù ngân sách hạn chế, tuy nhiên nhóm này lại được hỗ trợ nhiều hơn về quỹ phát triển khoa học công nghệ, ưu đãi thuế. Bí quyết là chú trọng xây dựng đội ngũ R&D nội bộ chặt chẽ, liên kết tối đa với các trường/viện trong nước.
• Hộ kinh doanh cá thể: Mới bắt đầu tiếp cận chính sách sáng tạo, có thể tham gia các chương trình chuyển đổi số, đào tạo khởi nghiệp do địa phương tổ chức để từng bước mở rộng phạm vi kinh doanh hiện đại.

Tham khảo một số ví dụ thực tế về áp dụng chiến lược đổi mới sáng tạo

Nhiều công ty vừa và nhỏ tại Việt Nam đã nâng cao năng suất, giảm chi phí và mở rộng thị trường nhờ áp dụng khoa học, công nghệ mới.
Ví dụ, một cửa hàng kinh doanh thời trang nhỏ ứng dụng phần mềm quản lý kho – từ đó rút ngắn 30% thời gian kiểm kê và giảm thất thoát hàng hóa tới 50%. Hay doanh nghiệp sản xuất đồ gỗ tận dụng máy in 3D để thử nghiệm mẫu mã, giúp rút ngắn thời gian đưa sản phẩm mới ra thị trường.

Nếu doanh nghiệp tận dụng tốt chính sách, chiến lược hiện hành, chỉ trong 3-5 năm, giá trị gia tăng có thể tăng trưởng 25-40% – con số không hề nhỏ cho bất kỳ ai muốn bứt phá!

Quy trình tiếp cận, thực thi chiến lược phát triển khoa học và công nghệ mới

• Bước 1: Cập nhật chính sách, văn bản mới nhất về chiến lược phát triển đổi mới sáng tạo từ các nguồn chính thống: cổng thông tin chính phủ, các sở ngành địa phương, chuyên trang tài chính, tham vấn tư vấn uy tín.
• Bước 2: Đánh giá nguồn lực nội bộ, nhu cầu phát triển để từ đó xây dựng kế hoạch thực hiện khoa học, công nghệ phù hợp nhất.
• Bước 3: Hợp tác – Liên kết: chủ động mô hình hợp tác với các bên (đối tác, trường/viện, chuyên gia…) để tối ưu chi phí và hiệu quả đổi mới.
• Bước 4: Thực thi, đo lường kết quả, điều chỉnh chiến lược theo tình hình thực tế, đảm bảo linh hoạt trước diễn biến thị trường.

Mẹo nhanh

Đặt chu kỳ kiểm tra lại chiến lược phát triển tối đa 1 năm/lần. Thay đổi nhỏ thường xuyên hiệu quả hơn nhiều thay đổi lớn nhưng thiếu liên tục!

Dẫn đầu xu hướng để phát triển bền vững: Một số lưu ý cho các doanh nghiệp vừa, nhỏ & hộ kinh doanh

• Chủ động dự báo rủi ro, xây dựng kế hoạch phòng ngừa, đặc biệt trong tiếp cận công nghệ mới.
• Luôn học hỏi, trau dồi kiến thức; tham gia các nhóm chuyên gia tài chính, kế toán, thuế để nhận tư vấn và cập nhật bất kỳ thay đổi chính sách mới.
• Kết nối các nguồn lực xã hội: tận dụng truyền thông, mạng lưới khách hàng để lan tỏa câu chuyện sáng tạo doanh nghiệp mình.

Đừng ngần ngại bắt đầu từ những cải tiến nhỏ – sự bền bỉ sẽ là yếu tố quyết định đưa doanh nghiệp vươn lên và bền vững theo thời gian.

Làm thế nào để không bỏ lỡ thông tin, chính sách mới liên quan đến phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo?

• Theo dõi sát các trang thông tin, cổng thông tin chính phủ, các nghị quyết, thông tư mới.
• Đăng ký nhận bản tin từ các công ty tư vấn, diễn đàn doanh nghiệp uy tín và chuyên ngành.
• Thường xuyên trao đổi với các chuyên gia tư vấn về thuế, tài chính và chiến lược đổi mới để cập nhật kịp thời.
• Tận dụng hội thảo, tọa đàm chuyên đề để nắm bắt tin tức & những chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn.

Bạn hãy theo dõi các thông tin mới nhất và các tư vấn giá trị từ ConsultX tại website Công ty tư vấn ConsultX và Facebook ConsultX để không bỏ lỡ bất kỳ chính sách hay bí quyết nào hỗ trợ doanh nghiệp tăng trưởng, đổi mới sáng tạo hiệu quả.

Cảm hứng và động lực để đồng hành cùng chiến lược phát triển

Trên hành trình phát triển, mỗi doanh nghiệp đều đóng vai trò như một viên gạch nhỏ xây nên nền móng sáng tạo của cả nền kinh tế. Đôi khi đổi mới, ứng dụng khoa học công nghệ tưởng chừng như điều gì đó xa vời – nhưng chỉ cần một bước chuyển mình nhỏ, áp dụng một phần mềm mới, hay một ý tưởng đột phá, giá trị tạo ra đã có thể khiến doanh nghiệp thay đổi bộ mặt toàn diện.

Hãy luôn tin tưởng rằng, mỗi nỗ lực đầu tư cho khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đều sẽ nhận lại thành quả xứng đáng. Chính phủ, các đơn vị tư vấn, các chương trình ưu đãi và mạng lưới hỗ trợ luôn đồng hành cùng các doanh nghiệp – và chìa khóa thành công là sự chủ động, sẵn sàng cập nhật, nắm bắt mọi xu hướng mới.

Chúc các bạn – những doanh nghiệp trẻ tràn đầy nhiệt huyết, các hộ kinh doanh cá thể đang khát vọng vươn lên – sẽ “vững vàng tay chèo” vươn ra biển lớn, đón đầu thành công cùng chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo Việt Nam tới năm 2030!

Nguồn tham khảo

• Quyết định số 569/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Ban hành Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030
• Cổng thông tin điện tử Chính phủ: www.chinhphu.vn
• Các thông tri, hướng dẫn về ưu đãi thuế, quỹ đổi mới sáng tạo của Bộ KH&CN, Bộ Tài chính