Bài học chuyển đổi số từ Petrovietnam cho doanh nghiệp

Trong bối cảnh kinh tế số và chuyển đổi năng lượng đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, việc nắm bắt xu hướng công nghệ không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu sống còn cho sự phát triển bền vững. Điều này đúng với mọi quy mô doanh nghiệp, từ tập đoàn lớn đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh cá thể. Khi những “người khổng lồ” như Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) công bố lộ trình chuyển mình đầy tham vọng với 10 nhóm công nghệ chiến lược, đó không chỉ là tin tức ngành, mà còn là tín hiệu quan trọng về một “cuộc chơi” mới, nơi công nghệ và đổi mới sáng tạo sẽ định hình lại toàn bộ nền tảng sản xuất, kinh doanh và cạnh tranh.

Là một chuyên gia tư vấn tài chính – kế toán, tôi nhìn thấy trong chiến lược này không chỉ có những thuật ngữ công nghệ cao, mà còn là những bài học về tư duy quản trị, đầu tư dài hạn và tái cấu trúc mô hình kinh doanh. Những bài học ấy có giá trị tham khảo sâu sắc cho tất cả chúng ta, những người đang ngày ngày vận hành doanh nghiệp của mình trong một môi trường đầy biến động. Hãy cùng phân tích và rút ra những thông điệp thiết thực từ câu chuyện chuyển đổi của Petrovietnam.

Bức tranh tổng thể: Từ tập đoàn dầu khí đến kiến trúc sư nền tảng năng lượng tương lai

Chiến lược Khoa học Công nghệ, Đổi mới Sáng tạo và Chuyển đổi số đến năm 2030, tầm nhìn 2050 của Petrovietnam đánh dấu một bước ngoặt mang tính hệ thống. Mục tiêu không dừng lại ở việc tối ưu hóa hoạt động hiện có, mà là một cuộc chuyển đổi căn bản từ mô hình truyền thống sang một tập đoàn năng lượng đa ngành, lấy công nghệ cao làm cốt lõi. Điều này phản ánh một tư duy rõ ràng: muốn đóng góp vững chắc vào an ninh năng lượng và phát triển kinh tế bền vững trong kỷ nguyên số, doanh nghiệp buộc phải tự thay đổi chính mình trước tiên.

Nền tảng cho mọi đổi mới công nghệ dài hạn chính là hiện đại hóa quản trị và tối ưu hóa vận hành. Đây là bài học then chốt: muốn đầu tư cho tương lai, trước hết phải có nền tảng vững chắc và nguồn lực dồi dào được tạo ra từ hiệu quả hiện tại.

10 trụ cột công nghệ định hình tương lai và bài học ứng dụng cho doanh nghiệp

Lộ trình làm chủ 10 nhóm công nghệ của Petrovietnam được chia thành ba giai đoạn rõ ràng, cho thấy một cách tiếp cận bài bản: từ thử nghiệm, mở rộng đến làm chủ và thương mại hóa. Mỗi nhóm công nghệ đều ẩn chứa những nguyên lý có thể áp dụng ở quy mô nhỏ hơn.

1. Trí tuệ nhân tạo (AI), bản sao số và thực tế ảo/tăng cường: Tối ưu hóa từ bên trong

Petrovietnam xác định đây là nhóm công nghệ mũi nhọn để tối ưu quản trị và vận hành. Thay vì lao vào những ứng dụng AI phức tạp, họ bắt đầu với các giải pháp chuyên sâu cho ngành năng lượng và xây dựng bản sao số (Digital Twin) cho các tài sản chiến lược.

• Bài học cho doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME): Bạn không cần một hệ thống AI tỷ đô. Hãy bắt đầu bằng việc số hóa và phân tích dữ liệu nội bộ. Ví dụ: sử dụng các công cụ phân tích đơn giản để dự báo nhu cầu hàng tồn kho, tối ưu lộ trình giao hàng, hoặc phân tích hành vi khách hàng từ dữ liệu bán hàng. Mẹo: Bắt đầu với Google Analytics, Power BI hoặc các phần mềm CRM có sẵn tính năng phân tích.
• Ý tưởng cho hộ kinh doanh: Tạo “bản sao số” đơn giản cho cửa hàng của bạn: đó có thể là một bản đồ nhiệt (heatmap) ảo thể hiện khu vực khách hàng quan tâm nhiều nhất, hoặc mô phỏng các cách bày trí sản phẩm mới trước khi áp dụng thực tế.

2. Điện toán đám mây, lượng tử và dữ liệu lớn: Nền tảng của mọi nền tảng

Việc đầu tư vào máy tính hiệu năng cao và nghiên cứu điện toán lượng tử cho thấy tầm nhìn xa trong xử lý những bài toán phức tạp.

• Bài học cho SME: Tận dụng tối đa điện toán đám mây (Cloud). Thay vì đầu tư máy chủ vật lý tốn kém, hãy sử dụng các dịch vụ cloud để lưu trữ dữ liệu, chạy phần mềm kế toán, quản lý nhân sự. Nó giúp giảm chi phí đầu tư ban đầu, dễ dàng mở rộng và bảo mật tốt hơn.
• Gợi ý thực tế: Các gói Microsoft 365, Google Workspace, hoặc dịch vụ cloud của FPT, VNPT là điểm khởi đầu tuyệt vời cho hầu hết doanh nghiệp.

3. Robot và tự động hóa: Giải phóng sức lao động khỏi môi trường rủi ro

Ứng dụng Robot (ROV, UAV) trong kiểm tra, bảo dưỡng thể hiện xu hướng thay thế con người ở những vị trí nguy hiểm, độc hại.

• Bài học cho SME/sản xuất: Tự động hóa không nhất thiết là những dây chuyền robot khổng lồ. Có thể bắt đầu từ những công đoạn lặp đi lặp lại, đơn giản nhưng tốn nhiều thời gian: dán nhãn, đóng gói, sắp xếp thành phẩm. Các giải pháp tự động hóa mô-đun, chi phí vừa phải hiện nay khá phổ biến.
• Lưu ý về thuế, kế toán: Khi đầu tư vào tài sản cố định là máy móc tự động, doanh nghiệp cần lưu ý đến chế độ khấu hao, ưu đãi thuế cho đầu tư đổi mới công nghệ. Đây là khoản chi phí lớn cần được hoạch định tài chính cẩn thận.

4 & 5. Công nghệ sinh học & Vật liệu tiên tiến: Hướng đến giá trị gia tăng và bền vững

Petrovietnam nghiên cứu nguyên liệu cho nhiên liệu bền vững (SAF), vật liệu composite, graphene… Đây là hướng đi tạo ra sản phẩm mới có giá trị cao và thân thiện môi trường.

• Bài học cho doanh nghiệp: Hãy suy nghĩ về chuỗi giá trị xanh. Dù bạn kinh doanh gì, luôn có cơ hội nâng cao giá trị bằng cách sử dụng nguyên liệu bền vững, thiết kế bao bì thân thiện môi trường, hoặc tái chế phế phẩm. Điều này không chỉ tốt cho Trái Đất mà còn đang trở thành tiêu chí quan trọng để xuất khẩu và thu hút đối tác, đặc biệt với các doanh nghiệp FDI.
• Gợi ý về tài chính: Nhiều ngân hàng hiện nay có gói tín dụng ưu đãi cho các dự án xanh, sạch. Hãy tìm hiểu và tận dụng nếu doanh nghiệp của bạn có kế hoạch chuyển đổi theo hướng này.

6. Công nghệ đất hiếm, đại dương và năng lượng tái tạo biển: Khai thác tiềm năng mới

Mục tiêu tự chủ công nghệ điện gió ngoài khơi và khai thác khoáng sản biển sâu cho thấy tầm nhìn khai thác các nguồn lực chiến lược mới.

• Bài học cho SME: “Biển” của bạn có thể là một thị trường ngách chưa được khai phá, một phân khúc khách hàng đặc thù, hoặc một kênh phân phối mới (như thương mại điện tử xã hội). Thay vì cạnh tranh trực diện trên thị trường đỏ, hãy tìm kiếm “vùng biển xanh” của riêng mình bằng cách đổi mới dịch vụ, sản phẩm.

7 & 9. Nhiên liệu sạch & Công nghệ khử carbon: Chuẩn bị cho một tương lai Net Zero

Đây là nhóm công nghệ định hình tương lai, với mục tiêu sản xuất hydrogen “xanh”, amoniac “xanh” và triển khai thu hồi, lưu trữ carbon (CCS/CCUS).

Xu hướng kinh tế tuần hoàn và trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) đang trở thành yêu cầu bắt buộc trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Doanh nghiệp nào sớm đo lường và công bố dấu chân carbon, có lộ trình giảm phát thải, doanh nghiệp đó sẽ có lợi thế cạnh tranh lớn, đặc biệt khi hợp tác với các tập đoàn đa quốc gia.

• Hành động thiết thực: Ngay từ bây giờ, doanh nghiệp có thể bắt đầu bằng việc tiết kiệm năng lượng (đèn LED, điều hòa tiết kiệm điện), quản lý rác thải, sử dụng phương tiện ít phát thải. Ghi chép lại các hoạt động này không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn là tài liệu quý giá cho báo cáo phát triển bền vững sau này.

8 & 10. Công nghệ hạt nhân & IoT: Nền tảng hạ tầng và kết nối

IoT được xác định là “xương sống” để kết nối và quản lý tài sản số. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc số hóa và kết nối vạn vật ngay từ gốc.

• Bài học cho mọi doanh nghiệp: Hãy biến dữ liệu từ mọi hoạt động (mua hàng, sản xuất, bán hàng, chăm sóc khách hàng) thành một dòng chảy thông suốt. Một hệ thống IoT đơn giản có thể là việc dùng cảm biến theo dõi nhiệt độ kho lạnh, hay phần mềm quản lý kho thông minh cập nhật tồn kho theo thời gian thực. Điều này giúp giảm thất thoát, tăng độ chính xác và tốc độ ra quyết định.

Tư duy đột phá: Chuyển dịch mô hình kinh doanh và thương mại hóa dữ liệu

Điểm đáng chú ý nhất trong chiến lược của Petrovietnam không nằm ở danh sách công nghệ, mà nằm ở tư duy đổi mới mô hình kinh doanh. Họ không chỉ muốn bán dầu khí hay điện năng, mà muốn cung cấp “năng lượng dưới dạng dịch vụ” (Energy-as-a-Service) – một giải pháp trọn gói. Hơn thế, họ xác định dữ liệu là tài sản chiến lược có thể thương mại hóa.

• Ứng dụng cho SME: Bạn có thể chuyển từ “bán sản phẩm” sang “cung cấp giải pháp” không? Ví dụ: thay vì chỉ bán máy photocopy, hãy cung cấp dịch vụ quản lý văn phòng trọn gói. Thay vì chỉ bán cà phê, hãy cung cấp giải pháp nguyên liệu và setup quán trọn gói cho người mới kinh doanh.
• Về dữ liệu: Dữ liệu khách hàng, thói quen mua hàng, phản hồi thị trường của bạn là vô giá. Hãy phân tích chúng để cải thiện dịch vụ, dự báo xu hướng, và thậm chí, tạo ra các báo cáo thị trường chuyên sâu có thể trở thành một sản phẩm/dịch vụ tư vấn mới.

Lời kết: Hành trình chuyển đổi bắt đầu từ những bước đi vững chắc

Câu chuyện của Petrovietnam là một minh chứng sống động về tinh thần chủ động đón đầu xu thế, dám đặt ra những mục tiêu dài hạn đầy thách thức. Tuy nhiên, lộ trình của họ lại bắt đầu từ những nền tảng rất căn bản: hiện đại hóa quản trị, tối ưu hóa vận hành để tạo nguồn lực. Điều này cho thấy, dù ở quy mô nào, sự chuyển đổi thành công luôn cần một kế hoạch bài bản, bắt đầu từ việc củng cố “gốc rễ” – đó là bộ máy quản lý hiệu quả, tài chính lành mạnh và đội ngũ nhân sự sẵn sàng.

Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh cá thể, chúng ta có thể không có nguồn lực để nghiên cứu công nghệ hạt nhân hay điện toán lượng