Bí quyết tài chính kế toán cho doanh nghiệp hội nhập quốc tế

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, việc nắm bắt và thích ứng với những xu hướng phát triển mới không chỉ là câu chuyện của các tỉnh thành, mà còn là vấn đề sống còn của từng doanh nghiệp, từ các tập đoàn FDI đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) và hộ kinh doanh cá thể. Những thông tin về hoạt động ngoại giao kinh tế sôi động, như việc một tỉnh thành chủ động đi tìm kiếm cơ hội hợp tác với các đối tác quốc tế, thực chất đang mở ra một “bản đồ” cơ hội đầy tiềm năng cho cộng đồng doanh nghiệp. Đây chính là lúc chúng ta cần nhìn nhận lại chiến lược kinh doanh của mình, để không chỉ tồn tại mà còn vươn lên mạnh mẽ trong dòng chảy chung.

Hội nhập quốc tế: Không chỉ là câu chuyện vĩ mô, mà là cơ hội vi mô cho từng doanh nghiệp

Khi đọc về những chuyến công du xúc tiến đầu tư, hay các diễn đàn hợp tác kinh tế quốc tế, nhiều chủ doanh nghiệp, đặc biệt là SME, có thể nghĩ rằng đó là những câu chuyện xa vời. Tuy nhiên, mỗi bước đi trong công tác ngoại giao kinh tế thành công đều giống như một nhịp cầu được bắc ra thế giới. Cầu đã có, việc của doanh nghiệp là chuẩn bị “phương tiện” và “hành trang” để bước qua.

Một hiệp định thương mại tự do (FTA) được ký kết hay một tỉnh thành thiết lập quan hệ hợp tác với một địa phương nước ngoài đồng nghĩa với việc rào cản thuế quan được giảm bớt, thủ tục thông quan có thể được đơn giản hóa, và quan trọng nhất là một thị trường mới tiềm năng đang chờ đón. Đây chính là “luồng gió mới” cho hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu và thu hút vốn.

Vậy, doanh nghiệp của bạn, dù quy mô nào, cần chuẩn bị những gì để đón đầu làn sóng này?

Nhận diện cơ hội từ các “điểm nóng” hợp tác

Từ thông tin nêu trên, chúng ta có thể thấy một số xu hướng rõ ràng:

• Đa dạng hóa thị trường: Không chỉ tập trung vào các thị trường truyền thống, các địa phương đang mở rộng sang khu vực Đông Bắc Á (Nhật Bản, Hàn Quốc), châu Âu và Bắc Mỹ. Doanh nghiệp nên nghiên cứu tiêu chuẩn, thị hiếu của các thị trường này cho sản phẩm/dịch vụ của mình.
• Thu hút vốn FDI thế hệ mới: Dòng vốn không chỉ còn là số lượng, mà đang hướng tới chất lượng, công nghệ cao, công nghệ sạch. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp trong nước, kể cả SME, phải nâng cao năng lực cạnh tranh, chuẩn hóa quy trình sản xuất và chú trọng đến yếu tố bền vững để có thể trở thành đối tác trong chuỗi cung ứng của các tập đoàn này.
• Tiếp cận công nghệ và kiến thức mới: Các hoạt động hợp tác là cơ hội vàng để học hỏi công nghệ, quản trị tiên tiến từ các đối tác nước ngoài.

Hành trang tài chính – kế toán: Yếu tố then chốt để bước ra thế giới

Để nắm bắt cơ hội từ hội nhập, doanh nghiệp cần có một nền tảng tài chính – kế toán vững chắc. Đây chính là “ngôn ngữ chung” để giao tiếp với đối tác quốc tế và tuân thủ các quy định xuyên biên giới.

1. Chuẩn bị bộ hồ sơ tài chính minh bạch, đạt chuẩn quốc tế

Khi muốn hợp tác, xuất khẩu, hay tìm kiếm nhà đầu tư nước ngoài, báo cáo tài chính (BCTC) là thứ đầu tiên họ yêu cầu. Một BCTC được lập theo đúng chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS), rõ ràng, minh bạch sẽ tạo dựng niềm tin cực kỳ lớn.

• Mẹo nhỏ: Ngay từ bây giờ, hãy rà soát và hoàn thiện hệ thống chứng từ gốc. Mọi khoản thu, chi đều phải có chứng từ hợp lệ, hợp lý. Điều này không chỉ phục vụ cho kế toán, mà còn giúp bạn quản trị dòng tiền hiệu quả hơn.
• Bí quyết: Nếu có định hướng hợp tác sâu với các đối tác Nhật Bản, Hàn Quốc hoặc châu Âu, hãy tìm hiểu về các chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS). Dù chưa áp dụng ngay, việc hiểu biết sẽ giúp bạn điều chỉnh số liệu và trình bày thông tin một cách thân thiện hơn với họ.

2. Lập kế hoạch tài chính và dự báo dòng tiền cho các kịch bản mở rộng

Xuất khẩu lô hàng đầu tiên hay đón nhận một đơn hàng lớn từ đối tác mới luôn đi kèm với rủi ro về thanh khoản. Chi phí vận chuyển quốc tế, thời gian thu hồi vốn kéo dài, tỷ giá biến động… có thể “nuốt chửng” lợi nhuận nếu không được tính toán kỹ.

Một kế hoạch tài chính linh hoạt, với các kịch bản dự phòng, chính là “la bàn” giúp doanh nghiệp vượt qua những cơn sóng đầu tiên khi ra khơi. Hãy luôn đảm bảo bạn có một nguồn dự trữ tiền mặt hoặc khả năng tiếp cận tín dụng để xoay sở.

3. Thông thạo các chính sách thuế trong bối cảnh hội nhập

Đây là một thách thức không nhỏ nhưng cũng ẩn chứa nhiều lợi ích. Các FTA mang đến hàng ngàn dòng thuế được cắt giảm về 0%.

• Gợi ý thực tế: Hãy dành thời gian (hoặc nhờ chuyên gia) nghiên cứu kỹ các hiệp định như CPTPP, EVFTA, UKVFTA, RCEP… để xem mặt hàng của bạn được hưởng ưu đãi gì. Việc này có thể giúp giá thành sản phẩm của bạn cạnh tranh hơn hẳn trên thị trường quốc tế.Mẹo nhanh: Truy cập cổng thông tin điện tử của Tổng cục Hải quan để tra cứu biểu thuế xuất nhập khẩu ưu đãi theo từng FTA.
• Lưu ý về thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN): Khi giao dịch xuyên biên giới, các quy định về khấu trừ, hoàn thuế VAT sẽ phức tạp hơn. Đồng thời, thu nhập từ nước ngoài cũng cần được kê khai và tính thuế TNDN phù hợp, tránh tình trạng đánh thuế hai lần. Hiểu biết về các hiệp định tránh đánh thuế hai lần mà Việt Nam đã ký kết là vô cùng quan trọng.

Chiến lược cụ thể cho từng loại hình doanh nghiệp

Đối với doanh nghiệp FDI:

Lợi thế lớn nhất của bạn là nguồn lực và kinh nghiệm từ tập đoàn mẹ. Hãy tận dụng điều này để trở thành “cầu nối” giữa thị trường Việt Nam/địa phương sở tại với mạng lưới toàn cầu. Đồng thời, việc tuân thủ tuyệt đối các quy định về chuyển giá, báo cáo tài chính hợp nhất và nghĩa vụ thuế là chìa khóa để hoạt động bền vững và duy trì hình ảnh tốt đẹp.

Đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) và hộ kinh doanh:

Đừng ngại vì quy mô. Sự linh hoạt và am hiểu thị trường địa phương là thế mạnh của bạn.

• Bắt đầu từ những bước nhỏ: Tham gia các hội chợ xúc tiến thương mại do địa phương hoặc Bộ Công Thương tổ chức. Tìm kiếm đối tác phân phối nhỏ lẻ ở thị trường mục tiêu trước khi nhắm đến những đơn hàng khổng lồ.
• Hợp tác để tạo sức mạnh: Các SME trong cùng ngành, cùng địa phương có thể liên kết với nhau để hình thành “cụm liên kết”, cùng nhau sản xuất, xúc tiến thương mại và chia sẻ chi phí logistics. Điều này giúp giảm gánh nặng tài chính và nâng cao năng lực cạnh tranh.
• Tận dụng tối đa chính sách hỗ trợ: Nhà nước và các địa phương có rất nhiều chương trình hỗ trợ SME về đào tạo, xúc tiến thương mại, tiếp cận vốn. Hãy chủ động tìm hiểu và đăng ký tham gia.

Đồng hành cùng sự phát triển bền vững

Hội nhập không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, mà còn đòi hỏi trách nhiệm cao hơn. Các đối tác quốc tế ngày càng quan tâm đến yếu tố ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị). Một doanh nghiệp có hệ thống quản trị minh bạch, quan tâm đến phúc lợi người lao động và bảo vệ môi trường sẽ có sức hút lớn hơn rất nhiều. Điều này cũng giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro pháp lý và xây dựng thương hiệu vững chắc.

Nhìn lại hành trình của một địa phương như Thanh Hóa, từ việc chủ động đi tìm kiếm cơ hội đến trở thành điểm đến hấp dẫn của dòng vốn FDI, chúng ta thấy được sức mạnh của tầm nhìn và sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Câu chuyện của họ cũng chính là bài học cho mỗi doanh nghiệp: trong thế giới phẳng, không ai có thể phát triển một mình. Việc chủ động nắm bắt thông tin, chuẩn bị nền tảng tài chính – kế toán vững vàng, và không ngừng học hỏi, thích nghi chính là chìa khóa để mở cánh cửa hội nhập.

Hành trình ra biển lớn có thể còn nhiều thử thách, nhưng với sự chuẩn bị chu đáo và tinh thần chủ động, doanh nghiệp của bạn hoàn toàn có thể biến những cơ hội từ công cuộc hội nhập quốc tế của đất nước thành những bước tiến vững chắc cho chính mình. Hãy xem mỗi thay đổi về chính sách, mỗi cơ hội hợp tác mới là một lời mời gọi để bạn hoàn thiện hơn, mạnh mẽ hơn và sẵn sàng tỏa sáng trên bản đồ kinh doanh toàn cầu.

Để luôn cập nhật những thông tin mới nhất về chính sách thuế, kế toán và các cơ hội kinh doanh trong bối cảnh hội nhập, bạn có thể theo dõi các chia sẻ giá trị từ đội ngũ chuyên gia tại website ConsultX và Facebook ConsultX.

Nguồn tham khảo chính:
– Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới.
– Thông tin tổng hợp về hoạt động đối ngoại và thu hút FDI của tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2021-2025.
– Các Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) mà Việt Nam là thành viên.