Phát triển doanh nghiệp bền vững với đổi mới tài chính kế toán 2024

Được làm chủ doanh nghiệp, tạo dựng giá trị bền vững cho mình, gia đình và cộng đồng là khát vọng chung của hàng triệu doanh nhân Việt Nam. Thế nhưng, hành trình ấy không phải lúc nào cũng trải hoa hồng. Mỗi ngày, doanh nghiệp phải đối diện với hàng loạt thử thách từ quản trị tài chính, đổi mới công nghệ cho tới tuân thủ những tiêu chuẩn, quy định mới không ngừng thay đổi của nhà nước và quốc tế. Bước đi nào giúp doanh nghiệp vừa đón đầu xu thế, vừa tránh được rủi ro pháp lý, lại tối ưu hóa lợi ích kinh tế? Chính là sự chủ động nắm bắt dòng chảy của kiến thức, thông tin mới nhất, cùng bản lĩnh thích ứng sáng tạo – đó chính là “chìa khóa vàng” của mọi doanh nghiệp trong thời đại hội nhập hôm nay.

Bức tranh kinh tế thời hội nhập: Cơ hội lớn, thách thức không nhỏ

Nhìn lại chặng đường phát triển của nền kinh tế Việt Nam gần đây, không khó để nhận thấy các yếu tố hội nhập đang ảnh hưởng sâu sắc tới cách thức vận hành của từng doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh cá thể. Sự kết nối toàn cầu kéo theo những tiêu chuẩn mới về kế toán, tài chính, chứng khoán, phát triển bền vững, cũng như yêu cầu về đổi mới, sáng tạo trong sản xuất kinh doanh.

• Ngành tài chính, ngân hàng ngày càng đóng vai trò then chốt, làm nhịp cầu dẫn vốn từ các nguồn trong và ngoài nước cho sự phát triển kinh tế – xã hội. Sự kiện trọng đại như 80 năm hình thành ngành tài chính cho thấy nỗ lực không ngừng trong cải cách, hiện đại hóa tài chính quốc gia.
• Thị trường chứng khoán bước vào giai đoạn hoàn thiện khung pháp lý, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy niềm tin của các nhà đầu tư trong và ngoài nước, đồng thời tạo điều kiện cho các doanh nghiệp huy động vốn minh bạch, hiệu quả hơn.
• Công nghệ số và chuyển đổi số đang làm thay đổi diện mạo ngành kế toán, kiểm toán, thống kê đến hoạt động ngân hàng và logistic, đòi hỏi doanh nghiệp phải nhanh nhạy cập nhật ứng dụng công nghệ mới trong mọi hoạt động.

Là một doanh nghiệp muốn phát triển bền vững, bạn không thể chỉ dừng lại ở việc “làm tốt” mà cần “làm đúng” và “làm mới” liên tục – phù hợp với chuẩn mực cập nhật nhất của thị trường và Nhà nước.

1. Hiểu rõ và thích ứng với cải cách pháp lý – nền tảng cho phát triển minh bạch và vững mạnh

Khung pháp lý cho thị trường và doanh nghiệp: Liên tục hoàn thiện

Thời gian qua, Luật Chứng khoán sửa đổi 2024, các quy định về kế toán doanh thu, cũng như các chuẩn mực mới về quản trị doanh nghiệp, bảo vệ môi trường, phát triển xanh,… liên tục được chính phủ nghiên cứu, ban hành và cập nhật. Những chuyển biến này có ý nghĩa then chốt đối với mọi doanh nghiệp:

• Doanh nghiệp cần ý thức rõ ràng về phạm vi, nội dung và lộ trình thực thi các văn bản pháp luật mới.
• Việc cập nhật chính sách không chỉ để tuân thủ mà còn giúp doanh nghiệp tận dụng chính sách ưu đãi, phòng tránh rủi ro bị xử phạt hoặc gây khủng hoảng hình ảnh thương hiệu.

Bí quyết dành cho doanh nghiệp vừa, nhỏ, hộ kinh doanh:

• Thiết lập kênh kết nối thông tin pháp lý (theo dõi website Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế, các tạp chí chuyên ngành uy tín…)
• Chủ động tham vấn chuyên gia (luật sư, công ty tư vấn uy tín) khi xuất hiện quy định mới liên quan tới ngành nghề của mình.
• Linh hoạt xây dựng quy trình quản lý rủi ro pháp lý nội bộ.

“Sự chuẩn bị sớm bao giờ cũng tốn ít chi phí hơn sự ứng phó muộn khi luật đã chính thức có hiệu lực.”

2. Đổi mới sáng tạo và động lực nội tại – Chìa khóa tăng trưởng vượt trội

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo không còn là khái niệm xa lạ đối với cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam. Đặc biệt, các nghiên cứu về hệ sinh thái khởi nghiệp như tại Lạng Sơn, TP.HCM cho thấy: Chính đổi mới sáng tạo giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo sản phẩm dịch vụ mang dấu ấn riêng và mở rộng thị trường bền vững.

Làm thế nào để nuôi dưỡng tư duy đổi mới nội tại?

• Khuyến khích nhân sự chủ động đề xuất sáng kiến, chia sẻ kiến thức trong nội bộ.
• Đầu tư, thử nghiệm nhỏ (pilot) các ý tưởng mới rồi đánh giá tính hiệu quả trước khi nhân rộng.
• Kết nối các nguồn lực bên ngoài: các vườn ươm doanh nghiệp, chương trình hỗ trợ đổi mới sáng tạo tại địa phương, khai thác quỹ đầu tư mạo hiểm…

Một doanh nghiệp nhỏ có thể không quá nhiều vốn, nhưng nếu sở hữu tư duy đổi mới liên tục, doanh nghiệp sẽ không bao giờ bị bỏ lại phía sau.

3. Làm chủ công nghệ số trong quản trị tài chính, kế toán, thuế

Chuyển đổi số trong tài chính – kế toán: từ lựa chọn trở thành tất yếu! Xu hướng này không chỉ xuất hiện ở doanh nghiệp lớn, mà ngay cả các hộ kinh doanh cá thể, doanh nghiệp SME cũng cần xác định rõ lộ trình ứng dụng công nghệ để giảm thiểu thủ tục, tăng năng suất và quản trị rủi ro.

Ứng dụng tiêu biểu:

• Hệ thống hóa hóa đơn điện tử, hóa đơn liên thông, điện tử hóa sổ sách, báo cáo tài chính tự động.
• Các phần mềm quản lý thuế, kế toán, phần mềm ERP nội bộ.
• Khai thác dữ liệu phân tích tài chính nâng cao để dự báo, kiểm soát chi phí, tăng hiệu quả sử dụng vốn.

Mẹo nhỏ: Hãy ưu tiên chọn các giải pháp phần mềm tài chính - kế toán phù hợp quy mô doanh nghiệp, có chức năng cập nhật chuẩn mực kế toán mới tự động, hỗ trợ khai báo thuế online, bảo trì định kỳ!

Bên cạnh đó, các chính sách của Nhà nước hiện nay đều khuyến khích, tạo điều kiện cho doanh nghiệp chuyển đổi số như giảm phí, hỗ trợ chi phí mua phần mềm, đào tạo nhân sự số…

4. ESG – Hành động thiết thực vì sự phát triển bền vững

ESG (môi trường – xã hội – quản trị doanh nghiệp) đã trở thành “tấm giấy thông hành” cho doanh nghiệp muốn bước ra thị trường quốc tế, tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, hoặc thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Ngay cả các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh cũng sẽ ngày càng đối diện yêu cầu này từ đối tác, khách hàng lớn.

ESG tác động thực tế tới doanh nghiệp như thế nào?

• Trách nhiệm môi trường: Quản lý phát thải, tiết kiệm năng lượng, sử dụng vật liệu thân thiện môi trường, báo cáo minh bạch khí thải, đạt chứng chỉ xanh.
• Trách nhiệm xã hội: Đảm bảo quyền lợi người lao động, xây dựng quan hệ tốt với cộng đồng địa phương, bảo vệ quyền lợi khách hàng.
• Quản trị doanh nghiệp minh bạch: Tuân thủ chuẩn mực đạo đức, tăng cường minh bạch thông tin, kiểm soát rủi ro nội bộ…

“Không chỉ thúc đẩy phát triển bền vững, thực hiện ESG tốt còn giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín thương hiệu, sẵn sàng đón nhận nhiều ưu đãi, nguồn vốn đầu tư quốc tế.”

Đối với doanh nghiệp nhỏ, bạn có thể bắt đầu từ việc xây dựng nội quy bảo vệ môi trường trong công xưởng, hội nhập các hoạt động tình nguyện xã hội, tăng cường công khai các báo cáo tài chính – hoạt động trên website doanh nghiệp…

5. Chính sách kinh tế – tài chính thúc đẩy kinh doanh tư nhân: Đâu là cơ hội?

Kinh tế tư nhân được xác định là động lực tăng trưởng quan trọng của Việt Nam. Chính phủ tiếp tục triển khai các cơ chế ưu đãi, đơn giản hóa thủ tục đăng ký, gia hạn thuế, tiếp cận vốn dễ hơn, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo – tất cả đều là những cơ hội “trong tầm tay” mà doanh nghiệp cần chủ động tận dụng.

Một số chính sách, giải pháp nổi bật dành cho doanh nghiệp tư nhân:

• Mở rộng quy mô, ngành nghề được ưu đãi thuế suất hoặc miễn giảm thuế.
• Chương trình vay ưu đãi lãi suất thông qua các ngân hàng thương mại với thủ tục minh bạch hoá, đơn giản hoá.
• Đào tạo nguồn nhân lực miễn phí hoặc một phần, cập nhật kiến thức về quản trị, pháp lý, công nghệ thông qua các lớp tập huấn do các đơn vị chuyên ngành tổ chức.
• Hỗ trợ đăng ký sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu hàng hóa.

Hãy xây dựng mối liên hệ thường xuyên với các hiệp hội ngành nghề, theo dõi các hội thảo, diễn đàn kinh tế, sẽ giúp doanh nghiệp nắm bắt sớm các chính sách mới và được tư vấn đúng hướng.

6. Tái cấu trúc doanh nghiệp – chìa khóa tăng trưởng trong bối cảnh biến động

Điểm khác biệt của doanh nghiệp bền vững là khả năng tự làm mới từ bên trong, sẵn sàng đối diện với sự thay đổi liên tục của môi trường kinh doanh, thị trường, công nghệ. Tái cấu trúc quy trình, mô hình kinh doanh, áp dụng chia sẻ kiến thức, tận dụng công nghệ số là những chiến lược tăng trưởng bền vững cho mọi quy mô doanh nghiệp.

Gợi ý cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh:

• Linh hoạt chuyển đổi kênh bán hàng (từ offline sang online, tận dụng thương mại điện tử).
• Đa dạng hóa sản phẩm, hướng đến thị trường ngách hoặc những phân khúc chưa bị cạnh tranh gay gắt.
• Tăng cường hợp tác liên doanh, liên kết vùng hoặc chuỗi cung ứng để tăng sức cạnh tranh, tận dụng nguồn lực chung.

Nên thường xuyên đối thoại, khảo sát ý kiến nhân sự, khách hàng, đối tác để phát hiện kịp thời các vấn đề nội bộ cũng như cơ hội đổi mới.

7. Đào tạo, nâng cao năng lực nhân lực tài chính, kế toán, quản trị

Một điểm chung ở các doanh nghiệp thành công là họ luôn chú trọng phát triển nguồn nhân lực – ưu tiên đào tạo, cập nhật kiến thức mới cho đội ngũ kế toán, tài chính, quản trị. Trong bối cảnh chuẩn mực kế toán công, tiêu chuẩn tài chính quốc tế thay đổi nhanh chóng, việc học hỏi liên tục sẽ là đòn bẩy quan trọng cho sự phát triển lâu dài.

• Khuyến khích nhân sự tham gia các khóa học ngắn hạn về thuế, kế toán quốc tế, ERP, phân tích tài chính…
• Mẹo nhỏ: Chủ động học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm thực tế thông qua cộng đồng mạng xã hội nghề nghiệp, các hội nhóm chuyên ngành…

Trong kinh tế số, “tài sản lớn nhất của doanh nghiệp nằm ở tri thức và năng lực thích ứng của con người, chứ không chỉ là vốn hoặc máy móc”.

8. Hành động vì phát triển xanh – xu thế không thể ngược dòng

Hiện nay, “sản xuất xanh”, “tiêu dùng xanh”, giảm phát thải, kinh tế tuần hoàn, chứng nhận sản phẩm thân thiện môi trường không chỉ là xu hướng PR mà đã trở thành tiêu chí bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn xuất khẩu, mở rộng thị trường quốc tế, thu hút khách hàng lớn – đặc biệt các doanh nghiệp FDI.

Bước khởi đầu cho doanh nghiệp nhỏ trong “làn sóng xanh”:

• Sử dụng các vật liệu, bao bì tái chế, thân thiện môi trường.
• Quản lý phân loại rác thải, kiểm soát phát thải khí nhà kính.
• Công khai cam kết xanh trên truyền thông, áp dụng hệ thống ISO hoặc các tiêu chuẩn xanh quốc tế cơ bản.

9. Tận dụng sức mạnh chuyển đổi số và quản trị tri thức

Chia sẻ kiến thức, quản lý dữ liệu, quy trình số hóa, sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong phân tích tài chính, vận hành doanh nghiệp đang mở ra cơ hội tăng năng suất, tiết giảm chi phí, tối ưu nguồn lực.

Nên cập nhật thông tin về các giải pháp AI, phân tích dữ liệu tài chính miễn phí từ các hội thảo, diễn đàn do các hiệp hội doanh nghiệp hoặc các trường đại học, đơn vị nghiên cứu tổ chức.

Đôi khi chỉ cần một giải pháp nhỏ, doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tiết kiệm hàng trăm triệu đồng mỗi năm từ tối ưu hóa quản lý dữ liệu, áp dụng điện toán đám mây…

10. Gợi ý, kinh nghiệm thực tế từ doanh nghiệp thành công

• Lấy khách hàng làm trung tâm: Đầu tư nâng cao chất lượng dịch vụ, chuyên nghiệp hóa đội ngũ. Nghiên cứu về sự hài lòng khách hàng ở Ninh Thuận cho thấy – chính chất lượng dịch vụ là yếu tố quyết định giữ chân khách hàng.
• Hoàn thiện quy trình dự toán ngân sách, lập báo cáo tài chính: Đối với các đơn vị hành chính, quân đội, bệnh viện, doanh nghiệp sản xuất, càng chi tiết hóa quy trình lập – kiểm soát – phân bổ ngân sách, càng giúp doanh nghiệp chủ động tài chính, phòng rủi ro.
• Định kỳ đánh giá, cải tiến hệ thống kiểm soát nội bộ, công tác quản lý thuế, chứng từ: Nên tổ chức kiểm toán ngoài định kỳ, chủ động phát hiện sớm điểm yếu và xử lý kịp thời.
• Đo lường hiệu quả đào tạo – đầu tư nguồn nhân lực: Từ thực tế nghiên cứu tại nhiều doanh nghiệp, 4 yếu tố nâng cao hiệu quả tuân thủ chuẩn mực tài chính là: đào tạo, chuyên nghiệp, chi phí hợp lý, ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại.
• Chủ động xây dựng chiến lược kinh doanh xanh, thích ứng với chuyển đổi số: Kiểm soát rủi ro môi trường – xã hội cũng là kiểm soát rủi ro kinh doanh.

Bạn đọc thân mến, chủ doanh nghiệp FDI, các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh cá thể – mỗi người trong chúng ta đều đang ở giữa dòng chảy chuyển mình mạnh mẽ của kinh tế số, hội nhập và phát triển bền vững. Không có một công thức thành công duy nhất, nhưng sự chủ động học hỏi, linh hoạt thích ứng, không ngừng trau dồi chuyên môn và cập nhật chuẩn mực mới nhất luôn là cánh cửa mở rộng mọi cơ hội phía trước.

Đừng ngần ngại tham khảo các nguồn tin cậy, kết nối với các chuyên gia tài chính – kế toán – thuế uy tín hay cộng đồng kinh doanh để chia sẻ, cập nhật kinh nghiệm thực tiễn. Mỗi thay đổi nhỏ ngày hôm nay sẽ trở thành bệ phóng lớn cho sự phát triển lâu dài ngày mai.

Hãy luôn đồng hành cùng những thông tin giá trị và tư vấn mới nhất từ đội ngũ chuyên gia của ConsultX tại website chính thức và Facebook ConsultX để không bỏ lỡ bất kỳ cơ hội nào trên hành trình phát triển doanh nghiệp bền vững, hội nhập thời đại mới.

Nguồn tham khảo

• Tạp chí Kinh tế & Dự báo, Bộ Tài chính
• Cổng thông tin Tổng cục Thuế
• Các văn bản pháp luật, chuẩn mực kế toán và thông tư hướng dẫn mới nhất của Nhà nước
• Báo cáo nghiên cứu thị trường, các tài liệu khoa học liên quan ngành tài chính, ngân hàng, quản trị doanh nghiệp năm 2025