Thuế suất và phương pháp kê khai cho doanh nghiệp nhỏ năm 2024

August 27, 2025
Posted by: ConsultX
Category: Kế toán và thuế

Đối diện với bài toán quản trị tài chính, tối ưu chi phí và tuân thủ đúng chính sách thuế luôn là ưu tiên hàng đầu của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh cá thể. Trong bối cảnh môi trường kinh doanh liên tục thay đổi, chính sách thuế được cập nhật từng năm, việc thấu hiểu sâu sắc về các loại thuế suất, phương pháp tính và lợi ích đi kèm sẽ là “chìa khóa” giúp các chủ doanh nghiệp, hộ kinh doanh an tâm phát triển, hạn chế rủi ro pháp lý. Nếu bạn từng băn khoăn: “Liệu doanh nghiệp mình đang áp dụng đúng thuế suất? Năm nay có quy định nào mới không? Phải chuẩn bị những giấy tờ gì khi làm việc với cơ quan thuế?”, bài viết này sẽ giúp bạn tháo gỡ từng nút thắt cụ thể với kinh nghiệm thực tế cũng như cập nhật luật mới nhất.

Cơ sở pháp lý về thuế cho hộ kinh doanh cá thể và doanh nghiệp nhỏ

Trước khi bàn sâu về các mức thuế suất, bạn cần hiểu rõ các văn bản pháp lý làm nền tảng để các cơ quan nhà nước cũng như doanh nghiệp, hộ kinh doanh tuân thủ khi kê khai, tính thuế:

Luật Quản lý thuế 2019: Là cơ sở pháp lý toàn diện, quy định quản lý thuế, trách nhiệm của người nộp thuế và cơ quan thuế.
Nghị định 139/2016/NĐ-CP (sửa đổi bổ sung bởi Nghị định 22/2020/NĐ-CP): Đề cập đến mức lệ phí môn bài đối với từng nhóm doanh thu của hộ kinh doanh, doanh nghiệp.
Thông tư 40/2021/TT-BTC và Thông tư 100/2021/TT-BTC: Hướng dẫn chi tiết cách xác định số thuế GTGT (giá trị gia tăng), thuế TNCN (thu nhập cá nhân) căn cứ theo ngành nghề và cách thức kinh doanh.

Lời khuyên chuyên gia: Luôn cập nhật bản mới nhất của các văn bản trên qua website của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế hoặc hỏi ý kiến chuyên môn khi có thay đổi chính sách.

Các loại thuế doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh cá thể cần quan tâm

Nhiều chủ kinh doanh nghĩ rằng chỉ có nghĩa vụ với một loại thuế. Thực tế, các nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp thường gồm:

Lệ phí môn bài: Thuế thu hàng năm căn cứ vào mức doanh thu, là “giấy thông hành” hợp pháp hóa hoạt động kinh doanh cá thể.
Thuế GTGT và thuế TNCN: Được tính dựa theo doanh thu hoặc từng lĩnh vực/ngành nghề, có những phương án tính khác nhau (khoán hoặc kê khai).

Lệ phí môn bài của hộ kinh doanh

Căn cứ Nghị định 139/2016/NĐ-CP và sửa đổi tại Nghị định 22/2020/NĐ-CP:

Doanh thu trong năm	Mức lệ phí môn bài (năm)
Trên 500 triệu đồng/năm	1.000.000 đồng
Từ 300 triệu – 500 triệu đồng/năm	500.000 đồng
Từ 100 triệu – 300 triệu đồng/năm	300.000 đồng

Mẹo nhỏ: Nếu doanh thu/năm dưới 100 triệu đồng hoặc là năm đầu kinh doanh, bạn được hoàn toàn miễn lệ phí môn bài. Đừng quên xác nhận điều này với cán bộ thuế quản lý địa bàn – hạn chế đóng “thiếu hiểu biết”.

Miễn lệ phí môn bài là quyền lợi chính đáng giúp doanh nghiệp, hộ kinh doanh khởi sự nhẹ gánh tài chính, hãy tận dụng quyền này!

Thuế GTGT và thuế TNCN đối với hộ kinh doanh cá thể

Nếu doanh thu kinh doanh trong năm từ 100 triệu đồng trở lên, bạn phát sinh nghĩa vụ nộp 2 loại thuế cơ bản:

Thuế giá trị gia tăng (GTGT): Đánh trên phần giá trị tăng thêm của sản phẩm/dịch vụ do hoạt động kinh doanh tạo ra.
Thuế thu nhập cá nhân (TNCN): Đánh trên phần thu nhập phát sinh từ hoạt động kinh doanh.

Công thức cơ bản đối với cả hai loại thuế như sau:

Số thuế GTGT phải nộp = Doanh thu tính thuế GTGT x Thuế suất GTGT Số thuế TNCN phải nộp = Doanh thu tính thuế TNCN x Thuế suất TNCN

Lưu ý: Thế nào là doanh thu tính thuế? Tùy vào phương pháp khoán (cơ quan thuế ấn định dựa trên ngành nghề, quy mô…) hoặc phương pháp kê khai (tự kê khai đúng số thực tế phát sinh, có chứng từ hóa đơn hợp lệ)… Đôi khi các khoản thưởng, hỗ trợ doanh số, phí phụ thu hay khoản bồi thường cũng đều được cộng vào doanh thu tính thuế, tùy quy định cụ thể từng ngành nghề. Chủ doanh nghiệp cần chủ động đối chiếu tại thông tư hướng dẫn mới nhất.

Chi tiết mức thuế suất theo từng nhóm ngành nghề kinh doanh

Bạn có biết, mỗi lĩnh vực/khoản thu nhập lại có một mức thuế suất GTGT và TNCN khác biệt, không thể “đồng phục” giống nhau? Việc nắm chắc các mức này giúp dự báo chi phí thuế mỗi tháng – quý, hạn chế tối đa sai sót không đáng có. Dưới đây là tổng hợp cập nhật mới nhất, phù hợp với mức thuế năm 2024:

1. Phân phối, cung cấp hàng hóa

Thuế GTGT: 1%
Thuế TNCN: 0,5%

Áp dụng cho bán buôn, bán lẻ sản phẩm thông thường (trừ hoa hồng đại lý đúng giá). Các khoản thưởng, khuyến mại cũng tính vào doanh thu chịu thuế. Nếu mặt hàng thuộc diện không chịu thuế hoặc thuế suất 0% (ví dụ: máy móc chuyên dùng trong sản xuất nông nghiệp), chỉ còn áp dụng thuế TNCN 0,5%.

Chủ hộ kinh doanh phân phối vật tư đầu vào nông nghiệp, bán lẻ thực phẩm thiết yếu nên xác định rõ sản phẩm có thuộc diện chịu thuế GTGT hay không nhằm tránh kê khai sai và chịu truy thu sau này.

2. Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu

Thuế GTGT: 5%
Thuế TNCN: 2%

Phạm vi áp dụng rất rộng: dịch vụ lưu trú, vận tải bổ trợ, bưu chính viễn thông, môi giới, tư vấn pháp luật, kế toán, dịch vụ IT, quảng cáo, karaoke, massage… Ngoài ra, dịch vụ cho thuê bất động sản (trừ lưu trú) áp dụng cả thuế GTGT và TNCN đều 5%.

Lưu ý: Nếu dịch vụ thuộc diện không chịu thuế GTGT (dịch vụ y tế, thú y, các dịch vụ nông nghiệp trực tiếp…) thì chỉ cần nộp thuế TNCN 2%. Đại lý xổ số, bảo hiểm, bán hàng đa cấp cũng thuộc nhóm này.

Mẹo nhanh: Cần bóc tách doanh thu cho thuê nhà và doanh thu lưu trú ra riêng, vì thuế suất khác biệt, tránh nhầm lẫn bị truy thu!

3. Sản xuất, vận tải, dịch vụ gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu

Thuế GTGT: 3%
Thuế TNCN: 1,5%

Áp dụng với hoạt động sản xuất hàng hóa, chế biến, khai thác khoáng sản, vận tải, bán hàng kèm dịch vụ bảo dưỡng, chuyển giao công nghệ, dịch vụ ăn uống, sửa chữa máy móc phương tiện… Nếu không chịu thuế GTGT do đặc thù ngành (hoặc tổ chức đối tác đã kê khai toàn bộ phần thuế GTGT), chỉ còn thuế TNCN 1,5%.

So sánh thực tế:
– Doanh nghiệp nhỏ kinh doanh sản xuất bánh kẹo chọn đúng phương pháp, hiệu quả thuế sẽ thấp hơn đáng kể so với lựa chọn nhầm lẫn chuyển sang ngành dịch vụ (thuế suất cao hơn 5%).
– Chủ xe vận tải hàng hóa cần đặc biệt lưu ý kiểm soát doanh thu phát sinh đủ hóa đơn và hợp đồng quy định.

4. Hoạt động kinh doanh khác

Thuế GTGT: 2%
Thuế TNCN: 1%

Thường áp dụng với nhóm dịch vụ/sản xuất đặc thù chịu thuế GTGT 5% theo phương pháp khấu trừ hoặc các hoạt động chưa liệt kê cụ thể ở các nhóm trên. Hãy hỏi cán bộ quản lý thuế hoặc đơn vị tư vấn khi phát sinh ngành nghề mới, không rõ ràng để kê khai đúng.

“Việc hiểu và áp dụng đúng thuế suất cho từng lĩnh vực kinh doanh là cách tiết kiệm chi phí thuế hiệu quả nhất. Đừng ngại hỏi thêm chuyên gia trước khi quyết định phân ngành ngành nghề, đặc biệt khi đăng ký kinh doanh ban đầu.“

Ví dụ minh họa cụ thể

Minh họa thực tế giúp bạn hình dung việc tính thuế dễ dàng hơn:

Hộ kinh doanh dịch vụ vận tải có doanh thu khoán cố định 20 triệu đồng/tháng.
Vì thuộc nhóm hoạt động sản xuất/vận tải (nhóm 3):
Lệ phí môn bài: 300.000 đồng/năm (vì doanh thu từ 100 – 300 triệu/năm)
Thuế GTGT: 20.000.000 x 3% = 600.000 đồng/tháng
Thuế TNCN: 20.000.000 x 1,5% = 300.000 đồng/tháng

Tip: Chủ động dự phòng ngân sách nộp thuế mỗi quý/tháng giúp tài chính ổn định, tránh bị phạt do thiếu tiền mặt khi đến hạn.

Bí quyết lựa chọn phương pháp nộp thuế: Khoán hay Kê khai?

Hiện tại, hộ kinh doanh, doanh nghiệp nhỏ có thể lựa chọn một trong hai phương pháp nộp thuế:

Phương pháp khoán: Cơ quan thuế ấn định doanh thu theo điều tra thực tế, đặc điểm kinh doanh. Chủ kinh doanh không cần sổ sách kế toán phức tạp, giảm thiểu rủi ro sai sót khi tự kê khai.
Phương pháp kê khai: Chủ hộ kinh doanh phải ghi chép, lưu giữ sổ sách rõ ràng, hóa đơn chứng từ đầy đủ, tự kê khai doanh thu chịu thuế từng kỳ (tháng/quý).

Hãy cân nhắc:

Nếu hoạt động nhỏ, không phát sinh nhiều hợp đồng lớn, ít biến động doanh thu → lựa chọn khoán là tối ưu.
Nếu doanh thu từng tháng/quý tăng giảm, có đối chiếu hợp đồng/phiếu thu chi rõ ràng → nên sử dụng kê khai để chủ động tối ưu nghĩa vụ thuế.

“Phương pháp khoán rất phù hợp với hộ kinh doanh cá thể, quán ăn, cửa hàng tạp hóa, dịch vụ nhỏ lẻ… Nhưng với doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp vừa và nhỏ hoạt động đa ngành, cung cấp dịch vụ cho đối tác lớn – phương pháp kê khai mới giúp khấu trừ thuế và minh bạch tài chính cao hơn.”

Những câu hỏi thường gặp về thuế suất, kê khai của hộ kinh doanh, doanh nghiệp nhỏ

1. Phương pháp khoán có ưu nhược điểm gì?

Lợi ích:
- Không cần thuê kế toán riêng hay phần mềm quản lý kế toán, giảm đáng kể chi phí vận hành;
- Tiết kiệm thời gian vì không phải tự kê khai định kỳ;
- Rủi ro chậm nộp sổ sách, chậm khai báo hoặc sai sót chứng từ gần như không xảy ra.
Rủi ro:
- Doanh thu bị cơ quan thuế ấn định theo mức trung bình ngành (không linh hoạt nếu gặp khó khăn, thị trường giảm sút);
- Không kiểm soát chi tiết lãi/lỗ cũng như hiệu quả kinh doanh theo từng tháng/quý.

2. Nếu theo phương pháp khoán, có cần quyết toán hoặc bị truy thu không?

Người nộp thuế khoán không phải quyết toán thuế năm hoặc lo lắng về truy thu thuế (trừ khi có dấu hiệu gian lận doanh thu quy mô lớn bị thanh tra).

Một số lưu ý thực tế giúp hộ kinh doanh, doanh nghiệp nhỏ tối ưu thuế

Luôn lưu giữ hóa đơn, chứng từ xuất nhập hàng hóa để tự bảo vệ chính mình nếu có đối chiếu hoặc thanh tra sau này.
Khai báo đúng ngành nghề, doanh thu thực tế, bổ sung kịp thời khi mở rộng kinh doanh hoặc thay đổi địa điểm.
Thường xuyên cập nhật chính sách mới từ cơ quan thuế/đơn vị tư vấn để nắm ưu đãi miễn giảm, thay đổi mức thuế suất.
Chủ động hỏi đáp với cán bộ thuế hoặc qua các kênh tư vấn chuyên nghiệp nếu có tình huống phát sinh đặc thù.

Những phút chủ quan khi kê khai thuế có thể dẫn đến hậu quả lớn. Hãy đầu tư thời gian tìm hiểu kỹ trước khi quyết định lựa chọn phương pháp và mức thuế suất!

Tiếp cận thông tin – chủ động tối ưu nghĩa vụ thuế cùng ConsultX

Cập nhật thường xuyên các quy định, thay đổi mới về thuế, đặc biệt cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh là điều kiện tiên quyết để hoạt động bền vững, an toàn về pháp lý. Mỗi giai đoạn, chính sách thuế nhà nước đều có những điểm mới, tạo thuận lợi – nhưng cũng đòi hỏi doanh nghiệp chủ động tiếp cận kiến thức thực tiễn.

Bạn hãy theo dõi các thông tin mới nhất và các tư vấn giá trị từ ConsultX tại website Công ty tư vấn ConsultX và Facebook ConsultX để luôn chủ động trước mọi thay đổi, đồng thời nhận các mẹo khai báo thuế – kế toán, bí quyết tiếp cận ưu đãi mới nhanh nhất.

Chạm tới hành trình kinh doanh bền vững

Nhìn lại, có thể thấy công tác thuế, kế toán không chỉ là “gánh nặng luật pháp” mà còn là nền tảng để mọi chủ doanh nghiệp xây dựng niềm tin, nâng tầm chuyên nghiệp – từ hộ kinh doanh nhỏ đến doanh nghiệp phát triển bền vững dài hạn. Bạn, tôi và hàng triệu người kinh doanh khác đều đang góp phần làm xã hội minh bạch, nền kinh tế lành mạnh. Mỗi quyết định đúng đắn hôm nay về thuế – dù nhỏ – đều giúp doanh nghiệp tiến về phía trước vững vàng hơn.

Hãy kiên định xây dựng thói quen tuân thủ kỷ luật thuế – tài chính, đồng hành cùng những chuyên gia nhiều kinh nghiệm để không còn “lúng túng” mỗi khi chính sách thay đổi. Chúc bạn – những doanh nhân nhiệt huyết, các hộ kinh doanh kiên trì – sẽ luôn chủ động, sáng tạo và tự tin tối ưu thuế thành công từng năm!

Nguồn tham khảo

Luật Quản lý thuế 2019
Nghị định 139/2016/NĐ-CP, Nghị định 22/2020/NĐ-CP
Thông tư 40/2021/TT-BTC, Thông tư 100/2021/TT-BTC
Website Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính