Chính sách thuế, lao động mới 2026: Doanh nghiệp cần làm gì?

Trong dòng chảy không ngừng của nền kinh tế, việc nắm bắt kịp thời những thay đổi về chính sách, thuế và lao động không chỉ là yêu cầu bắt buộc, mà còn là chìa khóa then chốt giúp doanh nghiệp vận hành trơn tru, tối ưu chi phí và phát triển bền vững. Đặc biệt, với sự ra đời của hàng loạt văn bản mới có hiệu lực từ đầu năm 2026, các doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) và hộ kinh doanh cá thể đang đứng trước cả cơ hội và thách thức không nhỏ. Bài viết này sẽ cùng bạn điểm qua những chính sách trọng tâm, phân tích tác động và đưa ra những lời khuyên thiết thực để bạn có thể chủ động thích ứng.

Những thay đổi quan trọng về thuế và chính sách tài chính

Năm 2026 hứa hẹn là một năm có nhiều biến động về mặt chính sách thuế, trực tiếp ảnh hưởng đến dòng tiền và kế hoạch kinh doanh của mọi tổ chức.

Luật thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi): Ưu đãi rõ ràng cho hộ kinh doanh nhỏ

Một trong những tin vui lớn nhất đến từ việc Quốc hội thông qua Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi). Điểm đáng chú ý nhất, tạo ra làn sóng phấn khích trong cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh, chính là quy định:

Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu đến 500 triệu đồng/năm sẽ không phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Đây là một chính sách hỗ trợ cụ thể, thiết thực, giúp giảm gánh nặng thuế khóa cho những cá nhân, hộ gia đình kinh doanh quy mô rất nhỏ, tạo điều kiện để họ ổn định cuộc sống và tái đầu tư. Để tận dụng tối đa chính sách này, bạn cần:

• Theo dõi sát sao doanh thu: Thiết lập hệ thống sổ sách, hóa đơn chứng từ minh bạch ngay từ đầu năm để có căn cứ xác định chính xác doanh thu có vượt ngưỡng 500 triệu đồng hay không.
• Lưu ý về “doanh thu”: Cần làm rõ với cơ quan thuế về cách xác định “doanh thu” ở đây là doanh thu trước thuế hay sau khi đã trừ các khoản chi phí được trừ. Thông thường, đây là tổng doanh thu phát sinh trong năm.
• Chuẩn bị cho bước phát triển: Nếu doanh nghiệp của bạn đang trên đà tăng trưởng và có khả năng vượt ngưỡng này, hãy chuẩn bị sẵn sàng cho việc kê khai, nộp thuế đầy đủ từ năm tiếp theo.

Nghị định xử phạt về thuế, hóa đơn mới: Mức phạt rõ ràng, chú trọng tính răn đe

Song hành với ưu đãi là sự siết chặt quản lý. Nghị định 310/2025/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế, hóa đơn có hiệu lực từ 16/01/2026 mang nhiều điểm mới đáng lưu ý:

• Mở rộng và làm rõ khái niệm vi phạm: Các hành vi vi phạm được mô tả chi tiết hơn, giảm thiểu khoảng trống pháp lý có thể bị lợi dụng.
• Bổ sung tình tiết “bất khả kháng”: Đây là điểm nhân văn, cho phép cá nhân/doanh nghiệp được xem xét giảm nhẹ nếu vi phạm do nguyên nhân khách quan không thể lường trước.
• Làm rõ đối tượng bị xử phạt: Quy định rõ trách nhiệm của người đại diện pháp luật, kế toán trưởng trong một số vi phạm cụ thể.

Lời khuyên từ chuyên gia: Trong bối cảnh này, việc tuân thủ chính sách thuế, hóa đơn không chỉ là tránh phạt mà còn là xây dựng uy tín doanh nghiệp. Hãy đầu tư vào một hệ thống kế toán – thuế bài bản, sử dụng hóa đơn điện tử được cơ quan thuế chấp nhận, và thường xuyên cập nhật kiến thức cho nhân sự phụ trách.

Chính sách lao động & tiền lương: Chi phí nhân sự sẽ thay đổi ra sao?

Chi phí nhân sự luôn là một trong những khoản chi lớn nhất. Hai thay đổi quan trọng dưới đây sẽ tác động trực tiếp đến quỹ lương và chính sách tuyển dụng của bạn từ 2026.

Mức lương tối thiểu vùng mới từ 01/01/2026

Nghị định 293/2025/NĐ-CP chính thức quy định mức lương tối thiểu mới cho người lao động làm việc theo hợp đồng lao động. Mặc dù bài viết chưa công bố chi tiết từng vùng, nhưng việc điều chỉnh này là tất yếu để phù hợp với chỉ số giá tiêu dùng và tốc độ tăng trưởng kinh tế.

• Tác động: Doanh nghiệp cần rà soát lại toàn bộ hợp đồng lao động, thang bảng lương và các khoản phụ cấp có liên quan đến lương tối thiểu (như đóng BHXH, BHTN, BHYT) để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo không thấp hơn quy định.
• Lập kế hoạch tài chính: Dự toán ngân sách cho năm 2026 cần tính toán khoản tăng thêm này. Đối với doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động phổ thông, tác động sẽ rõ rệt hơn.

Tuổi nghỉ hưu tiếp tục tăng

Theo lộ trình, năm 2026, tuổi nghỉ hưu của lao động nam sẽ là 61 tuổi 6 tháng và lao động nữ là 57 tuổi. Điều này ảnh hưởng đến kế hoạch nhân sự dài hạn:

• Kế hoạch kế nhiệm: Thời gian chuyển giao vị trí lãnh đạo, quản lý cấp cao có thể kéo dài hơn.
• Đa dạng hóa lực lượng lao động: Doanh nghiệp có thể cân nhắc chính sách thu hút và giữ chân lao động có kinh nghiệm, đồng thời vẫn tạo cơ hội cho thế hệ trẻ.
• Chi phí bảo hiểm: Thời gian đóng BHXH kéo dài, cần theo dõi để quản lý quỹ lương và các nghĩa vụ liên quan.

Chính sách đất đai và chi phí kinh doanh

Mức thu tiền sử dụng đất khi chuyển đổi mục đích

Nghị quyết của Quốc hội quy định mức thu tiền sử dụng đất khi chuyển từ đất nông nghiệp sang đất ở có hiệu lực từ 1/1/2026. Đây là thông tin quan trọng cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bất động sản, xây dựng hoặc có kế hoạch mở rộng nhà xưởng, văn phòng trên diện tích đất cần chuyển đổi mục đích.

Việc nắm rõ mức thu và thủ tục từ sớm sẽ giúp doanh nghiệp tính toán chính xác tổng mức đầu tư, tránh các chi phí phát sinh ngoài dự kiến, từ đó lập kế hoạch tài chính và tiến độ dự án một cách khả thi nhất.

Giá điện và chi phí vận hành

Thông tư 60/2025/TT-BCT quy định chi tiết về giá bán điện, bao gồm cả giá điện cho sạc xe điện và danh sách các đối tượng bắt buộc áp dụng biểu giá ba bậc (theo giờ cao điểm, thấp điểm, bình thường).

• Đối với doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh dịch vụ: Cần xem xét mình có thuộc diện phải áp dụng giá ba bậc không. Nếu có, hãy điều chỉnh lịch vận hành máy móc, sản xuất (nếu có thể) sang giờ thấp điểm để tiết kiệm chi phí điện năng – một khoản chi không nhỏ.
• Đối với hộ kinh doanh: Dù có thể không bắt buộc dùng giá ba bậc, việc theo dõi biểu giá chung cũng giúp chủ động hơn trong việc kiểm soát chi phí sinh hoạt và kinh doanh.
• Cơ hội từ xe điện: Quy định giá điện cho sạc xe điện tạo ra khung pháp lý rõ ràng, thúc đẩy các mô hình kinh doanh mới như trạm sạc công cộng, dịch vụ cho thuê xe điện.

Hành trang cho doanh nghiệp bước vào năm 2026: Từ nhận thức đến hành động

Đứng trước một loạt thay đổi, sự chủ động là yếu tố sống còn. Dưới đây là lộ trình hành động cụ thể mà mọi doanh nghiệp, đặc biệt là SMEs và hộ kinh doanh, nên thực hiện ngay từ bây giờ:

1. Rà soát và đánh giá toàn diện

• Thuế & Kế toán: Kiểm tra xem doanh thu ước tính năm 2026 của bạn có nằm trong ngưỡng miễn thuế TNCN dưới 500 triệu đồng không? Rà soát lại toàn bộ quy trình kế toán, hóa đơn để đảm bảo phù hợp với quy định xử phạt mới.
• Nhân sự & Lao động: Tính toán mức tăng lương tối thiểu dự kiến và điều chỉnh ngân sách. Cập nhật nội quy, hợp đồng lao động, thang bảng lương.
• Tài sản & Đất đai: Nếu có kế hoạch liên quan đến chuyển đổi mục đích sử dụng đất, hãy tìm hiểu kỹ mức thu mới và thủ tục pháp lý.

2. Đào tạo và truyền thông nội bộ

Những thay đổi chính sách cần được phổ biến đến toàn bộ nhân viên liên quan, đặc biệt là bộ phận kế toán, nhân sự và ban lãnh đạo. Một đội ngũ am hiểu luật sẽ giúp doanh nghiệp vận hành an toàn và hiệu quả.

3. Tìm kiếm sự tư vấn chuyên nghiệp

Pháp luật luôn phức tạp và không ngừng thay đổi. Việc tự mình tìm hiểu tất cả có thể dẫn đến sai sót với chi phí cơ hội lớn. Hãy cân nhắc hợp tác với các đơn vị tư vấn chuyên sâu về thuế, kế toán và nhân sự. Họ không chỉ giúp bạn tuân thủ đúng luật mà còn có thể tư vấn các giải pháp tối ưu chi phí, cơ cấu tổ chức phù hợp với từng giai đoạn phát triển của doanh nghiệp.

Trong hành trình kinh doanh đầy biến động, việc nắm vững và chủ động thích ứng với chính sách không phải là gánh nặng, mà là một lợi thế cạnh tranh bền vững. Mỗi thay đổi từ Nhà nước, dù là về thuế, lao động hay đất đai, đều mang trong mình mục tiêu ổn định vĩ mô và tạo lập môi trường kinh doanh lành mạnh hơn. Việc của chúng ta – những người chèo lái doanh nghiệp – là hiểu rõ luật chơi, điều chỉnh bánh lái kịp thời để con thuyền không chỉ vượt qua sóng gió mà còn bắt đúng luồng gió thuận để tiến xa hơn.

Hãy xem năm 2026 với những chính sách mới này như một bước ngoặt để bạn tái cấu trúc, tối ưu hóa mô hình và củng cố nền tảng pháp lý vững chắc cho doanh nghiệp của mình. Sự chuẩn bị kỹ càng hôm nay chính là sự tự tin và thành công của ngày mai.

Để không bỏ lỡ bất kỳ cập nhật, phân tích chuyên sâu nào về chính sách thuế, kế toán và lao động mới nhất, bạn có thể theo dõi thông tin tại website và các kênh mạng xã hội của ConsultX. Chúng tôi luôn nỗ lực mang đến những góc nhìn thực tế và giải pháp khả